“Het is weer oorlog in mijn hoofd”, vertelt hij me.

Hij was 9 jaar toen de eerste Golfoorlog uitbrak. 1 minuut binnen en al tranen in zijn ogen. “Dit is dus wat er continue gebeurd”, geeft hij aan. “Ik ben alleen nog maar emotioneel, het stopt niet meer.”

Soms maak ik een grap om cliënten op hun gemak te stellen en zeg dan “Ah dat is de huilstoel ?, heel normaal”.  Aan alles voel en zie ik dat dit niet het moment en zeker niet de casus is daarvoor.

Ik laat ‘m vertellen en hij vertelt….

“Het is begonnen in maart/april. Het hamsteren, de sociale beperkingen, oplopende getallen van overledenen, scholen die gesloten werden. “Dit alles bracht bij mij de nachtmerries in alle hevigheid terug”, vertelt hij me.

Hij heeft altijd angst gekend. Beide opa’s en oma’s hadden de genocide meegemaakt.  En dan zelf nog een kind wanneer de oorlog uitbreekt.

Terug in de tijd

Het hamsteren bracht hem terug naar de beelden uit zijn jeugd. Buitenspelen was geen optie, te onveilig, er was altijd sprake van sociale beperkingen. Ouders probeerden zo goed en zo kwaad als het ging de kinderen thuis te vermaken.

Zijn zintuigen hebben geluiden, beelden, geuren en sensaties ervaren waar ik als gevoelsmens en beelddenker niet eens een echte voorstelling van kàn maken. Doodsangsten, intimidaties, martelingen. “Sorry, ik ratel maar door, zegt hij verontschuldigend”.  Ik knik geruststellend en laat hem verder vertellen.

Van overleven naar leven

Hij ging van overleven, naar langzamerhand weer leven. Zijn vrouw ontmoet, kinderen gekregen, studie opgepakt en gaan werken. En nog steeds de ambitie om verder te studeren. “Ik kan zoveel meer” geeft hij aan. Geen twijfel dat ik ooit ga horen dat hij via allerlei omwegen daar komt waar hij wil komen. Net zoals zijn vluchtroute, waarin hij zoveel angsten en onzekerheden heeft overwonnen.

Het frustreert hem enorm. Door deze pandemie teruggeworpen in de oorlog. Oorlog in zijn hoofd, oorlog in zijn lijf.

Ik vraag hem wat hij zou willen, wat is zijn wens. “Vrede” zegt hij. “Ik wil vrede in mijn hoofd.”

Ik zeg: “Dan gaan we voor vrede!”

Trauma’s laten diepe sporen na

Vaker zie ik dat traumatische ervaringen een nasleep kan hebben van vele jaren.

Ook gebeurtenissen die men nu meemaakt en onder de normale life-events vallen, kunnen door de gelijkenis met eerdere traumatische ervaringen, leiden tot posttraumatische stressklachten of andere psychische klachten.

Zo kunnen met name zintuiglijke waarnemingen fungeren als een trigger. Enkele ervaringen uit mijn praktijk:

Het waarnemen van het hamsteren bij aanvang van de pandemie deed denken aan het hamsteren in oorlogstijd.

Het ervaren van de sociale beperkingen herinnerde aan de vrijheidsberoving in tijden van oorlog.

De discussie over het centraliseren van vuurwerkevenementen met Oud & Nieuw, bracht de zorgverlener terug naar de vuurwerkramp in Enschede.

Een Historisch Festival, waar historische veldslagen werden nagespeeld, riep herinneringen op aan een schietincident met dodelijke afloop.

Tijdens het nabootsen van een casus tijdens een training Bedrijfsopvangteams, werd een zorgverlener onverwacht geraakt en kwamen schokkende ervaringen weer naar boven.

Nieuwsberichten die werden vermeden, omdat het iemand terug bracht naar eigen schokkende ervaringen over mishandeling.

En zo heb ik tal van voorbeelden waarbij de oorspronkelijke traumatische gebeurtenis tientallen jaren eerder heeft plaats gevonden.

Huidige life-events

Bij bovengenoemde cliënt was er na overleven vooral gerichtheid op het opbouwen van weer een leven in Nederland. Het leren van de Nederlandse taal, wennen aan een andere cultuur, wennen aan vrijheid, studie oppakken en een gezin stichten.

Zelfs hieruit blijkt dat er wel degelijk een groot psychisch herstelvermogen aanwezig is.

Soms zijn huidige life-events voor het brein echter zo gelijkend op een vroegere traumatische gebeurtenis, dat het alarmsysteem direct aanslaat en ontregeld raakt. Een uitlokkende factor kan dan ook zijn de combinatie met actuele stress, gebeurtenissen met een emotionele impact of de verminderde mentale draagkracht door het ouder worden.

Betekenisgeving vinden

Traumatische gebeurtenissen grijpen vooral diep in op de basisassumpties van een mens. Betekenisgeving neemt dan ook een zeer belangrijke plaats in van het verwerkingsproces.

In de traumabehandeling gaat het om het verhaal chronologisch en in de juiste context weg kunnen zetten en nieuwe betekenisgeving vinden, waarbij verdriet dóórwerkt en verwerkt mag worden.

De traumatische ervaringen passen niet in het beeld wat de getroffene heeft over zichzelf, de wereld, zijn medemens. Vaak wordt dan ook de vraag gesteld als “Waarom is mij dit overkomen” en “Hoe kon dit gebeuren?” Het vinden van een verklaring, een betekenis vinden en het bijstellen van de basisassumpties draagt bij aan opname van het gebeuren in iemands eigen levensverhaal en daarmee weer regie over het eigen leven.

De laatste jaren is er steeds meer onderzoek naar het concept posttraumatische groei. Behalve alle negatieve consequenties ten gevolge van een trauma, wordt er ook gekeken naar veerkracht en groei. Dit besef draagt eveneens bij aan het ervaren van (cognitieve) controle.

Maar bovenal gaat het bij traumabehandeling om maatwerk: wie ben jíj, wat is jóuw verhaal, wat is jóuw klacht en wat is jóuw kracht.

En de wens is altijd: Vrede, innerlijke vrede!